پاورقی : . 1 تجديدنظر طلبی . . . ، ص . 347
برنامه خود نوشت كه در برابر طبقه كارگر تمام طبقات ، تودهای ارتجاعی
را تشكيل میدهند . ماركس اين جمله را به شدت مورد انتقاد قرار داد .
اما اگر بخواهيم منطقی باشيم بايد اعتراف كرد كه اين سوسياليستهای بينوا
پس از آنچه ماركس در بيانيه نوشته بود ، چون نمیتوانستند ميان الگوی
دوقطبی و چندقطبی وی تميز دهند ، جز آنچه گفتهاند داوری ديگری
نمیتوانستند كرد . ماركس در بيانيه ( مانيفست حزب كمونيست ) پيكار
كنونی طبقات را همچون پيكار ميان پرولتاريا و بورژوازی معرفی كرده و
نوشته بود كه ميان تمام طبقاتی كه مخالف بورژوازیاند تنها طبقه
پرولتاريا طبقهای حقيقتا انقلابی است " ( 1 ) .
ماركس در بعضی سخنان خود گفته است كه تنها طبقه پرولتارياست كه تمام
ويژگيها و شرايط انقلابی شدن را داراست . آن شرايط عبارت است از :
1 ) استثمارشدگی كه برای آن ، توليد كننده هم بايد باشند .
2 ) مالكيت نداشتن ( اين ويژگی و ويژگی اول را كشاورزان هم دارند ) .
3 ) سازمان يافتگی كه لازمهاش تمركز و تجمع است ( اين ويژگی به طبقه
پرولتر كه در يك كارخانه به معاضدت يكديگر كار میكنند اختصاص دارد ،
اما در كشاورزان كه در بخشهای مختلف زمين پراكندهاند وجود ندارد ) .
پاورقی : . 1 تجديدنظر طلبی . . . ، ص . 347 |