پاورقی : . 1 تأليفای . اچ . كار ، ترجمه حسن كامشاد ، ص . 8
از يك سلسله حوادث واقع نشده به قلم كسی كه حاضر نبوده " . از يك
روزنامهنگا ر اين طنز نقل شده كه " واقعيات مقدساند اما عقيده آزاد
است " . برخی ديگر در اين حد بدبين نيستند ، اما ترجيح دادهاند كه در
تاريخ ، فلسفه شك را بپذيرند .
كتاب تاريخ چيست از " پروفسور سرجرج كلارك " نقل میكند كه :
" . . . معرفت گذشته پس از آنكه توسط يك يا چند مغز بشری تصفيه شده
، به ما رسيده است ، بنابراين حاوی ذرات بسيط و جامد تغييرناپذير نيست
. پژوهش در اين رشته بیپايان مینمايد و به همين جهت پارهای محققان
ناشكيبا به فلسفه شك پناه بردهاند يا دست كم به اين عقيده توسل جستهاند
كه چون در تمام قضاوتهای تاريخی پای افراد و عقايد شخصی در ميان است ،
اعتبار يكی به اندازه ديگری است و حقيقت تاريخی عينی وجود ندارد " ( 1
) .
حقيقت اين است كه هر چند نمیتوان به طور دربست حتی به نقلهای راويان
موثق اعتماد كرد ، اما اولا تاريخ يك سلسله مسلميات دارد كه از نوع
بديهيات در علوم ديگر به شمار میرود و همان مسلميات خود میتواند مورد
تجزيه و تحليل محقق قرار گيرد ، ثانيا محقق با نوعی اجتهاد میتواند صحت
و عدم صحت برخی نقلها را در محل نقد قرار دهد و نتيجهگيری كند . امروز
میبينيم كه بسياری از مسائل كه در دورههايی شهرت زائدالوصفی پيدا
كردهاند ، پس از گذشت چند قرن ، محققان بیاعتباری آنها را مانند آفتاب
پاورقی : . 1 تأليفای . اچ . كار ، ترجمه حسن كامشاد ، ص . 8 |